Η ανακοίνωση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) από το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, σχεδόν ταυτόχρονα με την αντίστοιχη τουρκική πρωτοβουλία, σηματοδοτεί όχι μόνο μια τεχνική άσκηση χαρτογράφησης, αλλά και έναν πολιτικό ελιγμό που αποτυπώνει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τις υποχωρήσεις της ελληνικής διπλωματίας στα θέματα εθνικής κυριαρχίας.
Το ελληνικό ΥΠΕΞ, λίγες μόνο ώρες μετά τη δημοσιοποίηση του τουρκικού σχεδίου από τη Milliyet (16 Απριλίου 2025), έδωσε στη δημοσιότητα ένα αντίστοιχο σχέδιο, συνοδευόμενο από ένα επιφανειακό επεξηγηματικό υπόμνημα, με τη μορφή ερωταπαντήσεων. Το περιεχόμενο του υπομνήματος περισσότερο φαντάζει ως μια προσπάθεια προληπτικής εσωτερικής άμυνας, παρά ουσιαστικής ενημέρωσης του πολίτη.
Χωρικές Ενότητες με… πολιτικά όρια
Ο «χάρτης» χωρίζει τον ελληνικό θαλάσσιο χώρο σε τέσσερις Χωρικές Ενότητες (Χ.Ε.), κάτι σαν θαλάσσιους «νομούς». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ΧΕ4, η οποία φαίνεται να ενσωματώνει τα συμφωνηθέντα της ελληνοϊταλικής συμφωνίας του 2020, με Εθνικά Χωρικά Ύδατα (Ε.Χ.Υ.) στα 12 ν.μ. μέχρι το ακρωτήριο Ταίναρο. Από εκεί και μετά όμως, και παρά το ότι πρόκειται για συνέχεια του ίδιου ηπειρωτικού εδάφους, τα Ε.Χ.Υ. μειώνονται στα 6 ν.μ., καθώς μπαίνουμε σε άλλη ΧΕ. Πρόκειται για μια νομικά και γεωπολιτικά ατεκμηρίωτη μεταβολή που εγείρει σοβαρά ερωτήματα.
Αόρατες επεκτάσεις και απούσες διεκδικήσεις
Στον χάρτη παρατηρείται γενικευμένη υιοθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης των 6 ν.μ., πλην της περιοχής του Ιονίου. Καμία ένδειξη πρόθεσης επέκτασης στα 12 ν.μ. — ούτε ως πρόβλεψη, ούτε ως νομική δυνατότητα βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS).
Παράλληλα, αναπαριστώνται περιοχές ΑΟΖ βάσει συμφωνιών με Ιταλία και Αίγυπτο. Ιδιαίτερα στην περίπτωση της Αιγύπτου, η μερική οριοθέτηση συνιστά εθνική απώλεια έκτασης θαλάσσιου χώρου που ισοδυναμεί με την Εύβοια, ενώ επιπλέον δεν υπάρχει σαφής απεικόνιση λειτουργικών περιοχών — όπως δραστηριότητες αλιείας, ναυτιλίας, τουρισμού, ενέργειας, άμυνας ή περιβαλλοντικής προστασίας — όπως ορίζουν οι ευρωπαϊκές κατευθυντήριες MSP (Maritime Spatial Planning).
Στην «ουρά» της Τουρκίας;
Ο συγχρονισμός της ανακοίνωσης του ελληνικού σχεδίου με την τουρκική παρουσίαση προκαλεί υποψίες για στρατηγική κατευνασμού. Ειδικά όταν η Τουρκία γεμίζει τον δικό της χάρτη με περιοχές στρατιωτικών ασκήσεων στο Αιγαίο, ενώ η ελληνική πλευρά δείχνει να αποφεύγει ακόμα και την αναφορά σε δυνατότητες άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Η στάση αυτή δεν είναι απλώς προβληματική· είναι ενδεικτική μιας διολίσθησης από την ενεργή χάραξη πολιτικής, σε μια παθητική παρακολούθηση των εξελίξεων που επιβάλλει η άλλη πλευρά. Και όλα αυτά ενώ η Οδηγία 2014/89/ΕΕ προβλέπει ότι τα κράτη-μέλη πρέπει να καταρτίζουν εθνικά σχέδια σε απόλυτη ευθυγράμμιση με το Διεθνές Δίκαιο.
Η Κύπρος ως θλιβερό σημείο σύγκρισης
Η Κυπριακή Δημοκρατία — με πολύ μικρότερες αμυντικές δυνατότητες — έχει εφαρμόσει με συνέπεια τα εργαλεία του Δικαίου της Θάλασσας και διασφάλισε ενεργειακά συμφέροντα που υπερβαίνουν κατά πολύ το μέγεθός της. Η Ελλάδα, με άλλη βαρύτητα, εμφανίζεται διστακτική, αν όχι απρόθυμη, να ενεργοποιήσει ακόμη και στοιχειώδεις διατάξεις που θα όριζαν τον ζωτικό της χώρο.
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, όπως παρουσιάστηκε, αντί να λειτουργήσει ως εργαλείο εθνικής στρατηγικής, εξελίσσεται σε δείκτη διπλωματικής αμηχανίας και υποχωρητικότητας. Το χάρτινο αφήγημα της ελληνικής κυριαρχίας δείχνει να τσακίζεται στα κύματα της τουρκικής πραγματικότητας, με το ΥΠΕΞ να εγκλωβίζεται σε μια διαρκή εσωτερική διαχείριση εντυπώσεων, αντί για εθνική υπεράσπιση συμφερόντων.