Σαν σήμερα 29 Οκτωβρίου

Σαν σήμερα 29 Οκτωβρίου

Ο Μίμης Φωτόπουλος υπήρξε μια από τις πιο χαρακτηριστικές και αγαπητές προσωπικότητες του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου. Γεννήθηκε στις 20 Απριλίου 1913 στη Ζάτουνα της Γορτυνίας και, παρά τις δυσκολίες της παιδικής του ηλικίας, κατάφερε να διαπρέψει στο χώρο της υποκριτικής. Η καλλιτεχνική του διαδρομή ξεκίνησε από το θέατρο, και το ταλέντο του αναγνωρίστηκε νωρίς, με την πρώτη του εμφάνιση να γίνεται το 1932 σε παράσταση του θιάσου Κουνελάκη.

Στη διάρκεια της Κατοχής, ο Φωτόπουλος συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση με το ΕΑΜ και εκτοπίστηκε στο στρατόπεδο της Ελ Ντάμπα, από όπου επέστρεψε το 1945. Μετά την απελευθέρωση, εδραίωσε τη θέση του στο ελληνικό θέατρο και το 1952 δημιούργησε τον δικό του θίασο, περιοδεύοντας σε πολλές χώρες. Η λαμπρή του καριέρα περιελάμβανε συνεργασίες με καταξιωμένους καλλιτέχνες και συμμετοχές σε σημαντικά έργα, όπως ο «Βυσσινόκηπος» του Τσέχοφ και το «Όνειρο καλοκαιρινής νύκτας» του Σαίξπηρ.

Ο Φωτόπουλος είχε και μια αξιοσημείωτη πορεία στον κινηματογράφο, συμμετέχοντας σε 101 ταινίες, ανάμεσά τους οι «Μαντάμ Σουσού», «Το Σωφεράκι» και «Η Ωραία των Αθηνών». Πέρα από την υποκριτική, ασχολήθηκε με τη συγγραφή και τη ζωγραφική, ενώ οι ποιητικές του συλλογές και τα αυτοβιογραφικά του έργα φανερώνουν την ευαισθησία και το πνεύμα του.

Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας, αφιερώθηκε στη ζωγραφική, δημιουργώντας πίνακες με την τεχνική του κολλάζ, ενώ ασχολήθηκε και με τα κοινά, όντας πρόεδρος και μέλος σε θεατρικές ενώσεις. Παρασημοφορήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α' και τον Σταυρό του Αποστόλου Μάρκου. Ο Μίμης Φωτόπουλος πέθανε στις 29 Οκτωβρίου 1986, αφήνοντας πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και ανεξίτηλο στίγμα στον ελληνικό πολιτισμό.


 

Η χρηματιστηριακή κρίση του 1929, γνωστή και ως «Μεγάλο Κραχ», σημάδεψε μια δραματική καμπή στην αμερικανική και παγκόσμια οικονομία. Στις αρχές του 1929, η οικονομική ευημερία στις ΗΠΑ προκάλεσε μια αλόγιστη αύξηση του χρηματιστηρίου, με πολλούς επενδυτές να δανείζονται χρήματα για να αγοράσουν μετοχές. Στις 3 Σεπτεμβρίου, ο δείκτης Dow Jones έφτασε στις 381.17 μονάδες, το υψηλότερο επίπεδο της εποχής. Όμως, από τις 24 Οκτωβρίου 1929, η φούσκα αυτή άρχισε να σκάει.

Η «Μαύρη Πέμπτη» έφερε ρεκόρ συναλλαγών, καθώς 13 εκατομμύρια μετοχές πουλήθηκαν μέσα σε μια ημέρα. Παρά τις προσπάθειες μεγάλων επενδυτών να σταθεροποιήσουν την αγορά, η πτώση συνεχίστηκε με αποκορύφωμα τη «Μαύρη Τρίτη», στις 29 Οκτωβρίου. Τράπεζες που είχαν επενδύσει τα κεφάλαια των πελατών τους σε μετοχές κήρυξαν πτώχευση, και το κύμα αυτό κατέστρεψε την οικονομική σταθερότητα της χώρας.

Η κρίση οδήγησε στη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του ’30, με ανεργία 12 εκατομμυρίων ανθρώπων, 20.000 επιχειρήσεις να πτωχεύουν, και χιλιάδες να χάνουν τα σπίτια και τις περιουσίες τους. Οι κοινωνικές συνέπειες ήταν τραγικές, με 23.000 αυτοκτονίες σε έναν χρόνο. Οι οικονομικές δυσκολίες αυτές επηρέασαν έντονα και την Ευρώπη, συμβάλλοντας σε μια μακρά περίοδο ύφεσης.

Μεταγενέστερες νομοθετικές πρωτοβουλίες, όπως ο νόμος Γκλας-Σίγκαλ, απέβλεπαν στον περιορισμό των κινδύνων, διαχωρίζοντας τις τράπεζες σε επενδυτικές και εμπορικές, και υιοθετώντας μέτρα για τη διακοπή των χρηματιστηριακών συνεδριάσεων σε περιόδους ακραίων μεταβολών, για να αποτραπεί παρόμοια κατάρρευση στο μέλλον.


 

Ο Ερυθρός Σταυρός είναι ένας από τους πιο σημαντικούς διεθνείς ανθρωπιστικούς οργανισμούς, με κύρια αποστολή την παροχή βοήθειας στα θύματα πολέμων και καταστροφών. Ιδρύθηκε εμπνευσμένος από τη φρίκη της Μάχης του Σολφερίνο το 1859, όπου ο Ελβετός Ζαν Ανρί Ντυνάν έγραψε το βιβλίο «Αναμνήσεις από το Σολφερίνο», προτείνοντας τη δημιουργία ενός ουδέτερου δικτύου εθελοντικής βοήθειας για τους τραυματίες πολέμου. Οι ιδέες του οδήγησαν στην ίδρυση της Διεθνούς Επιτροπής Βοήθειας των Τραυματιών, που το 1876 μετονομάστηκε σε Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού.

Το 1864 υπογράφτηκε η πρώτη Συνθήκη της Γενεύης, που δεσμεύει τα εμπόλεμα μέρη να προστατεύουν τους τραυματίες και να διαφυλάττουν την ουδετερότητα όσων τους περιθάλπουν. Με τα χρόνια, επεκτάθηκε η προστασία σε αιχμαλώτους πολέμου, αμάχους και τραυματίες πολεμικών συγκρούσεων. Το 1876, ο οργανισμός υιοθέτησε ως σύμβολο τον κόκκινο σταυρό σε λευκό φόντο, το οποίο τροποποιήθηκε σε «Ερυθρά Ημισέληνο» για τις μουσουλμανικές χώρες και αργότερα σε «Ερυθρό Κρύσταλλο» ως ουδέτερο σύμβολο.

Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός (ΕΕΣ) ιδρύθηκε το 1877, με στόχο την παροχή βοήθειας σε πολέμους και φυσικές καταστροφές, καθώς και τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Σημαντικές πρωτοβουλίες του περιλαμβάνουν την ίδρυση νοσοκομείων, κέντρων αιμοδοσίας, σχολών νοσηλευτικής και σταθμών πρώτων βοηθειών. Ο ΕΕΣ δραστηριοποιείται τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας, προσφέροντας ανθρωπιστική βοήθεια σε πολλές περιοχές παγκοσμίως.


 

Το πρώτο δυστύχημα της Ολυμπιακής Αεροπορίας συνέβη στις 29 Οκτωβρίου 1959, όταν το αεροπλάνο τύπου DC-3, που εκτελούσε την πτήση 214 από την Αθήνα προς τη Θεσσαλονίκη, κατέπεσε κοντά στον Αυλώνα. Το αεροπλάνο, με κυβερνήτη τον απόστρατο σμήναρχο Αναστάσιο Καλοβυρνά, είχε απογειωθεί από το αεροδρόμιο του Ελληνικού με 15 επιβάτες και τριμελές πλήρωμα, αλλά έχασε την επαφή με τον πύργο ελέγχου λίγο μετά την απογείωση.

Μάρτυρες ανέφεραν ότι είδαν το αεροπλάνο να πέφτει φλεγόμενο, και η χωροφυλακή που έφτασε πρώτη στο σημείο βρήκε τα πτώματα διαμελισμένα και απανθρακωμένα. Η κυβέρνηση απέδωσε το ατύχημα στις κακές καιρικές συνθήκες, ενώ η Ένωση Ιπταμένων κατηγόρησε την Ολυμπιακή Αεροπορία για ανεπαρκή συντήρηση. Το επίσημο πόρισμα απέδωσε το δυστύχημα σε βλάβη κινητήρα κατά την απογείωση.

Ο Γκεόργκι Γκουρτζίεφ (1866–1949) ήταν Ελληνοαρμένιος πνευματικός δάσκαλος και μύστης που καθιέρωσε την προσέγγιση του «Τέταρτου Δρόμου» στην αυτογνωσία. Γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη της Αρμενίας από πατέρα ελληνικής καταγωγής και μητέρα αρμένισα. Μετά από μακρά περίοδο περιπλάνησης στην Ανατολή, επιστρέφει το 1912 στη Ρωσία, όπου παρουσιάζει το φιλοσοφικό του σύστημα στη Μόσχα και συγκεντρώνει έναν κύκλο μαθητών, όπως τον φιλόσοφο Πέτερ Ουσπένσκι και τον συνθέτη Χάρτμαν.

Η διδασκαλία του υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος ζει μηχανικά, χωρίς συνείδηση της πραγματικής του φύσης. Η απελευθέρωση από αυτή την κατάσταση επιτυγχάνεται μέσω συνειδητής προσπάθειας που συνδυάζει σωματική, συναισθηματική και νοητική εργασία. Ο «Τέταρτος Δρόμος» που εισήγαγε δεν απαιτεί την απομόνωση από την καθημερινή ζωή και διαφοροποιείται από τους παραδοσιακούς πνευματικούς δρόμους του φακίρη, του μοναχού και του γιόγκι.

Στην περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Γκουρτζίεφ εγκαταστάθηκε στη Γαλλία, όπου έγραψε και δίδαξε μέχρι τον θάνατό του. Η διδασκαλία του επηρέασε σημαντικά καλλιτέχνες και διανοούμενους, όπως ο Πίτερ Μπρουκ, η Κάθριν Μάνσφηλντ, και ο Φρανκ Λόιντ Ράιτ.

Βασικά έργα του είναι τα «Συνομιλίες με αξιοσημείωτους ανθρώπους» και οι «Ιστορίες του Βεελζεβούλ στον εγγονό του». Έργα που αφορούν τη ζωή και το έργο του περιλαμβάνουν το βιογραφικό δράμα «Συναντήσεις με αξιοσημείωτους ανθρώπους» του Πίτερ Μπρουκ.
 
\

Ο Κύρος Β', γνωστός και ως Κύρος ο Μέγας, ήταν ιδρυτής της Αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών, της πρώτης μεγάλης περσικής αυτοκρατορίας που εκτεινόταν από τον Ινδό ποταμό έως το Αιγαίο πέλαγος. Γεννημένος περίπου το 590 ή το 576 π.Χ., θεωρείται μια από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της αρχαιότητας λόγω της ικανότητάς του να ενοποιεί και να διοικεί μια πολυπολιτισμική και εκτεταμένη επικράτεια.

Η ζωή του είναι γεμάτη από ιστορίες και μύθους. Στα έργα των Ελλήνων συγγραφέων Ξενοφώντα, Ηροδότου και Κτησία, αναφέρεται ως ένας ιδανικός, ανεκτικός και γενναιόδωρος ηγέτης. Σύμφωνα με τον μύθο, ο παππούς του, ο βασιλιάς των Μήδων Αστυάγης, προσπάθησε να τον εξοντώσει λόγω ενός ονείρου που προμήνυε ότι ο Κύρος θα τον ανατρεπόταν. Ο νεαρός Κύρος σώθηκε και, τελικά, εξεγέρθηκε εναντίον του Αστυάγη, καταλαμβάνοντας τη Μηδία το 550 π.Χ.

Αφού κατέλαβε τη Μηδία, συνέχισε να επεκτείνει την κυριαρχία του, κατακτώντας τη Λυδία και τη Βαβυλώνα. Στην κατάληψη της Βαβυλώνας το 539 π.Χ., ο Κύρος έγινε δημοφιλής λόγω της ανεκτικής του στάσης προς τους Βαβυλώνιους και της απελευθέρωσης των Εβραίων από την αιχμαλωσία. Η πολιτική του ανεξιθρησκίας και αυτονομίας προς τις κατακτημένες περιοχές συνέβαλε στη διατήρηση της ειρήνης και σταθερότητας στην αυτοκρατορία του.

Ο Κύρος τελικά σκοτώθηκε το 529 π.Χ. σε μάχη με τη φυλή των Μασαγέτων, και τάφηκε στις Πασαργάδες, όπου το μνημείο του σώζεται μέχρι σήμερα. Ακόμη και σήμερα, αναγνωρίζεται για τις πολιτικές του ικανότητες, την ανεκτικότητά του και την επιρροή του στην παγκόσμια ιστορία

Ο Τζόζεφ Πούλιτζερ (1847-1911) ήταν ένας εξέχων Ουγγροαμερικανός δημοσιογράφος, εκδότης και πολιτικός που συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωση του αμερικανικού Τύπου, εισάγοντας πολλές δημοσιογραφικές καινοτομίες. Αρχικά μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες από την Ουγγαρία, όπου κατατάχθηκε στον στρατό των Ενωτικών κατά τον Αμερικανικό Εμφύλιο. Μετά τον πόλεμο, εγκαταστάθηκε στο Σεντ Λούις και άρχισε την καριέρα του στη δημοσιογραφία, κερδίζοντας γρήγορα φήμη και επιρροή.

Ως εκδότης της εφημερίδας The World στη Νέα Υόρκη, ο Πούλιτζερ πρωτοστάτησε σε μορφές ενημέρωσης που σήμερα θεωρούνται κοινές, όπως το αθλητικό και το μόδας ρεπορτάζ, καινοτομώντας στην προσέγγιση της ειδησεογραφίας. Ωστόσο, οι πρακτικές του —που περιλάμβαναν εντυπωσιασμό και έντονες διαφημιστικές καμπάνιες— πυροδότησαν τον όρο «κίτρινος Τύπος», λόγω του έντονου ανταγωνισμού του με άλλους εκδότες, όπως ο Ράντολφ Χιρστ.

Μετά τον θάνατό του, η διαθήκη του εξασφάλισε τη δημιουργία της φημισμένης Σχολής Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια, καθώς και τη θέσπιση των Βραβείων Πούλιτζερ, που έκτοτε τιμούν εξέχοντες δημοσιογράφους, συγγραφείς και μουσικούς. Αυτά τα βραβεία παραμένουν σύμβολο αριστείας και επιδραστικότητας στον χώρο των τεχνών και της δημοσιογραφίας.
 

Ο Ζορζ Μπρασένς (Georges Brassens, 1921–1981) ήταν ένας από τους πιο διακεκριμένους Γάλλους τραγουδοποιούς του 20ού αιώνα, που έγινε γνωστός για την αντισυμβατική στάση του και την έντονη ποιητικότητα των στίχων του. Μέσα από τα τραγούδια του, εξέφρασε τη φιλία, την αγάπη και τον αυτοσαρκασμό, ενώ παράλληλα καυτηρίασε τις μικρότητες και τις κοινωνικές υποκρισίες. Μερικά από τα πιο γνωστά του έργα περιλαμβάνουν τα τραγούδια "Le Gorille", "La mauvaise réputation", και "Mourir pour des idées".

Ο Μπρασένς γεννήθηκε στην πόλη Σετ της Νότιας Γαλλίας και από νωρίς εκδήλωσε ενδιαφέρον για τη μουσική και τη λογοτεχνία. Μετά την αναγκαστική εργασία κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, βρήκε καταφύγιο στη Γαλλία, όπου ξεκίνησε να εμφανίζεται σε μικρά κλαμπ του Παρισιού. Σύντομα ξεχώρισε με την ερμηνεία του και έγινε από τους κορυφαίους καλλιτέχνες του γαλλικού τραγουδιού, κάνοντας εμφανίσεις σε μεγάλες μουσικές σκηνές, όπως το Ολιμπιά και το Παλέ ντε Σαγιό. Εκτός από τη μουσική, έγραψε ποιήματα και το μυθιστόρημα "La Tour des miracles" το 1953.

Ο Μπρασένς, που παρέμεινε πιστός στη λιτή και ευθύβολη καλλιτεχνική του έκφραση, έφυγε από τη ζωή στις 29 Οκτωβρίου 1981, αφήνοντας ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στο γαλλικό πολιτισμό και την παγκόσμια μουσική σκηνή.
 

Ο Δήμος Θέος ήταν από τις σημαντικές μορφές του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, γνωστός για την πρωτοποριακή του ματιά και την κριτική του στο κοινωνικό και πολιτικό σύστημα. Γεννημένος το 1935 στα Άγραφα, ήρθε στην Αθήνα σε νεαρή ηλικία και ξεκίνησε στον χώρο του θεάτρου και του κινηματογράφου μέσα από ποικίλες χειρωνακτικές δουλειές. Η πρώτη του επιτυχία ήρθε με το «Κιέριον» (1967), το οποίο αποτέλεσε ορόσημο για τον ελληνικό πολιτικό κινηματογράφο και βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ της Βενετίας το 1968.

Η πορεία του Θέου χαρακτηρίζεται από την ενασχόλησή του με τη σκηνοθεσία ντοκιμαντέρ, όπως οι «100 ώρες του Μάη» (1963) και «Η Διαδικασία» (1976), αλλά και με μη συμβατικές ταινίες μεγάλου μήκους, όπως ο «Καπετάν Μεϊντάνος» (1987) και ο «Ελεάτης Ξένος» (1996). Επιπλέον, σκηνοθέτησε τηλεοπτικές εκπομπές και ντοκιμαντέρ, ενώ ασχολήθηκε και με τη συγγραφή, τόσο στη λογοτεχνία όσο και στα αισθητικά δοκίμια.

Εκτός από τη σκηνοθεσία, δίδαξε κινηματογράφο και δραστηριοποιήθηκε ως παλαιοβιβλιοπώλης στο Μοναστηράκι. Το 2006 τιμήθηκε από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τη συμβολή του στον ελληνικό κινηματογράφο. Ο Θέος άφησε ένα σπουδαίο κληροδότημα με ταινίες που συνεχίζουν να αποτελούν σημείο αναφοράς για τη γενιά του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου.

Ο Δήμος Θέος ήταν από τις σημαντικές μορφές του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, γνωστός για την πρωτοποριακή του ματιά και την κριτική του στο κοινωνικό και πολιτικό σύστημα. Γεννημένος το 1935 στα Άγραφα, ήρθε στην Αθήνα σε νεαρή ηλικία και ξεκίνησε στον χώρο του θεάτρου και του κινηματογράφου μέσα από ποικίλες χειρωνακτικές δουλειές. Η πρώτη του επιτυχία ήρθε με το «Κιέριον» (1967), το οποίο αποτέλεσε ορόσημο για τον ελληνικό πολιτικό κινηματογράφο και βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ της Βενετίας το 1968.

Η πορεία του Θέου χαρακτηρίζεται από την ενασχόλησή του με τη σκηνοθεσία ντοκιμαντέρ, όπως οι «100 ώρες του Μάη» (1963) και «Η Διαδικασία» (1976), αλλά και με μη συμβατικές ταινίες μεγάλου μήκους, όπως ο «Καπετάν Μεϊντάνος» (1987) και ο «Ελεάτης Ξένος» (1996). Επιπλέον, σκηνοθέτησε τηλεοπτικές εκπομπές και ντοκιμαντέρ, ενώ ασχολήθηκε και με τη συγγραφή, τόσο στη λογοτεχνία όσο και στα αισθητικά δοκίμια.

Εκτός από τη σκηνοθεσία, δίδαξε κινηματογράφο και δραστηριοποιήθηκε ως παλαιοβιβλιοπώλης στο Μοναστηράκι. Το 2006 τιμήθηκε από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τη συμβολή του στον ελληνικό κινηματογράφο. Ο Θέος άφησε ένα σπουδαίο κληροδότημα με ταινίες που συνεχίζουν να αποτελούν σημείο αναφοράς για τη γενιά του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου.