Αν και η Μόσχα αρχικά δεν επιδίωκε την πλήρη κατάληψη της Ουκρανίας, η πραγματικότητα του πολέμου και η στρατηγική ανάγκη για προστασία από το ΝΑΤΟ ωθούν τη Ρωσία σε μια δραματική αναθεώρηση της στάσης της. Στόχος πλέον είναι η δημιουργία μίας τεράστιας Αποναζιστικοποιημένης και Αποστρατιωτικοποιημένης Ζώνης Ασφαλείας (DMZ), που θα λειτουργεί ως προστατευτική ασπίδα.
Από την έναρξη της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης (SMO) το 2022, η ρωσική στρατηγική επανεκτιμήθηκε συνεχώς. Αρχικά, κάποιοι αναλυτές θεωρούσαν ότι η Ρωσία θα περιοριζόταν στα ρωσόφωνα εδάφη: Donetsk, Lugansk, Zaporizhia, Kherson και ίσως Kharkiv, Nikolaev και Dnepropetrovsk, περιοχές που συνολικά αντιστοιχούν σε περίπου 40% της πρώην Ουκρανίας. Ωστόσο, η πραγματικότητα στο έδαφος είναι πιο περίπλοκη.
Η ρωσική γλώσσα είναι διαδεδομένη σε όλη την Ουκρανία, ακόμη και σε περιοχές όπως το Chernigiv, το Sumy, το Poltava, το Cherkassy, το Κίεβο και το Kirovograd. Η σοβιετική πολιτική αφομοίωσης αποδυνάμωσε σταδιακά την καθαρή ρωσική ταυτότητα, δημιουργώντας μια πιο χαλαρή ουκρανική εθνική συνείδηση. Οι ρωσόφωνοι σήμερα είναι συχνά εθνοτικοί Ρώσοι που αυτοπροσδιορίζονται ως Ουκρανοί.
Αυτή η πολυπλοκότητα θέτει το ερώτημα: πού πρέπει να σταματήσει η ρωσική επέμβαση;
Αν η Ρωσία περιοριστεί μόνο στα αμιγώς ρωσόφωνα εδάφη, θα αφήσει σημαντικές περιοχές στα βόρεια (όπως το Sumy και το Chernigiv) εκτεθειμένες στη στρατιωτική εκμετάλλευση του ΝΑΤΟ, απειλώντας τη Μόσχα άμεσα.
Η στρατηγική ασφάλειας της Ρωσίας δεν επιτρέπει κάτι τέτοιο. Οποιαδήποτε συμφωνία που θα άφηνε την υπόλοιπη Ουκρανία υπό το δυτικόφιλο καθεστώς του Κιέβου, θα αποτελούσε συνεχή απειλή. Εξού και η ανάγκη για αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστικοποίηση σε όλη την επικράτεια.
Η αμερικανική στάση, όπως αποτυπώθηκε από τον Ντόναλντ Τραμπ, αναγνωρίζει εμμέσως την ισχύ της Μόσχας: σε δηλώσεις του, ανέφερε ότι «η Ρωσία σταματάει να καταλαμβάνει όλη την Ουκρανία» ως σημαντική παραχώρηση. Όμως το Κίεβο, με την υποστήριξη της Δύσης, αρνείται κάθε διαπραγμάτευση που να αναγνωρίζει τα νέα δεδομένα, επιμένοντας ακόμα και στην αμφισβήτηση της Κριμαίας.
Το ΝΑΤΟ, από την άλλη, επιδιώκει τη διατήρηση του ουκρανικού στρατού ως εργαλείου πίεσης κατά της Ρωσίας, γεγονός που καθιστά αδύνατη οποιαδήποτε «ειρηνική λύση» χωρίς ριζικές αλλαγές. Οι νεοναζιστικές οργανώσεις και ο στρατιωτικός μηχανισμός που αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια καθιστούν απαραίτητη τη ρωσική επέμβαση σε βάθος.
Επιπλέον, η οικονομική και δημογραφική κατάρρευση της Ουκρανίας είναι τεράστια: 15 εκατομμύρια εκτοπισμένοι, εκατομμύρια θάνατοι στον πόλεμο, και ερήμωση των υποδομών. Το ερώτημα παραμένει: θέλει η Ρωσία να επωμιστεί αυτό το βάρος; Ή μήπως ο στόχος είναι διαφορετικός;
Η στρατηγική του Κρεμλίνου φαίνεται να είναι ξεκάθαρη:
Όχι απαραίτητα πλήρης κατάληψη και προσάρτηση όλης της Ουκρανίας, αλλά δημιουργία μιας μεγάλης, ακατοίκητης ή ελάχιστα κατοικημένης νεκρής ζώνης ασφαλείας. Ένας αποναζιστικοποιημένος, αποστρατιωτικοποιημένος χώρος ανάμεσα στη Ρωσία και το ΝΑΤΟ, που θα θωρακίσει τη ρωσική επικράτεια από μελλοντικές απειλές.
Σε κάθε περίπτωση, το πεδίο παραμένει ρευστό και το μόνο βέβαιο είναι ότι η τελική μορφή της Ουκρανίας θα διαφέρει δραματικά από ό,τι γνωρίζαμε.